Cán bộ Trung đoàn 52 (Tây Tiến) họp tại xã Mường Vang, huyện Lạc Sơn, tỉnh Hòa Bình, bàn kế hoạch chống quân Pháp trong Chiến dịch Lê Lợi, 1949-1950

Chiến dịch Lê Lợi (25/11/1949-30/1/1950), chiến dịch tiến công của Lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam vào hệ thống phòng ngự của Pháp ở đường 6 - Hòa Bình, nhằm diệt sinh lực, phá âm mưu chia cắt chiến trường của địch, mở thông đường liên lạc giữa Việt Bắc với miền xuôi, đẩy mạnh chiến tranh du kích, làm tan rã khối ngụy quân người Mường. Tư lệnh chiến dịch Hoàng Sâm, chính uỷ Lê Quang Hòa.

Lực lượng tham gia có 5 trung đoàn bộ binh (209, 66, 9, 42 và 48) và Tiểu đoàn bộ binh 930, 1 tiểu đoàn và 2 đại đội pháo binh, 3 đại đội công binh của Bộ tổng tư lệnh và các liên khu 3, 4, 10 cùng lực lượng vũ trang địa phương. Lực lượng địch tại phân khu Hòa Bình có Tiểu đoàn lê dương 1 (Trung đoàn 5) và 12 đại đội ngụy quân người Mường, tổ chức thành 7 tiểu khu với 28 vị trí, đồn bốt bố trí dọc đường 6 từ Đồng Bến tới Suối Rút, dọc đường 12 từ Vụ Bản tới Hòa Bình.

Chiến dịch diễn ra 2 đợt:

Đợt 1 (25/11 - 25/12/1949), ta tiến công diệt vị trí Gốt, các cứ điểm Đồng Bến, Suối Rút, Mỏ Hẽm, Tử Nê, Đồi Bóng, nhưng đánh đồn Mát không thành công. Pháp đưa quân lên lập vị trí Đầm Huống ở nam đường 6 cũng bị ta tiêu diệt phải co về các vị trí lớn và điều quân từ Hà Nội lên tăng viện cho Chợ Bờ, chiếm lại vị trí Mỏ Hẽm. Ta phục kích diệt 1 đại đội ở Bủng Chiêng trên đường 12, diệt 2 đại đội Âu-Phi từ Mỏ Hẽm rút về Chợ Bờ, nhưng hai lần tiến công Chợ Bờ không kết quả.

Đợt 2 (15 - 31/1/1950), ta tiến công diệt vị trí Rậm, đồn Mát, pháo kích Vụ Bản, Chiềng Vang nhưng hai lần đánh Vụ Bản đều không thành công. Kết quả loại khỏi chiến đấu và làm tan rã hơn 1.600 địch, diệt và bức rút 24 vị trí, thu 464 súng, bước đầu mở được đường liên lạc giữa Việt Bắc với Liên khu 4, nhưng hiệu suất chiến đấu còn hạn chế do ham đánh điểm, bỏ lỡ nhiều cơ hội diệt viện.